Religia: monoteistyczna
Symbol: Krzyż lub pierwotnie Ichthys (ryba)
Istota boska: Trójjedyny Bóg – Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty
Święta księga: Biblia
Podstawowe przykazania: Dekalog oraz Przykazanie Miłości
Wyznawcy: 2,1 mld
Historia
Chrześcijaństwo powstało w I połowie I wieku w rzymskiej prowincji Judei wśród wyznawców judaizmu, jako wynik działalności Jezusa z Nazaretu. W okresie silnych napięć politycznych i społecznych na terenie Palestyny pojawiło się wielu charyzmatycznych nauczycieli i proroków często uważanych przez swoich uczniów za oczekiwanego mesjasza (Józef Flawiusz naliczył ich ponad 10). Jezus również występował jako wędrowny kaznodzieja i podobnie jak pozostali skupiał wokół siebie uczniów i wyznawców (wśród których wyróżnił 12 apostołów). Według źródeł chrześcijańskich znał on Jana Chrzciciela. Jezus rozpoczął swą działalność publiczną około trzydziestego roku życia. Przez trzy lata głosił nauki między Galileą a Judeą, zyskując wśród ludu sławę mędrca i uzdrowiciela. Skazany na śmierć przez rzymskiego urzędnika - prokuratora (gubernatora) Judei Poncjusza Piłata umarł w Jerozolimie być może w 30 albo w 37 roku.
Uczniowie przekonali się wówczas, że Jezus nie był mesjaszem w sensie żydowskim (to znaczy wyzwolicielem Żydów spod rzymskiej okupacji), lecz część z nich pod wpływem tajemniczego zniknięcia jego ciała i opisanego w Nowym Testamencie doświadczenia osobistego kontaktu z cudownie powstałym z martwych Jezusem poczęła oczekiwać jego ponownego przyjścia i obiecanego udziału w zbawieniu. Zmartwychwstanie było od początku centralną tezą wiary chrześcijańskiej i motywem działania pierwszych chrześcijan. Pierwsza wspólnota chrześcijańska uformowała się w Jerozolimie wokół apostołów, której przewodził Kefas, czyli święty Piotr. W 70 r. po upadku antyrzymskiego powstania i wypędzaniu Żydów z tego miasta wspólnota ta upadła. Pierwsi chrześcijanie wywodzący się z Żydów zachowywali przepisy Tory; między innymi obrzezanie. Ponadto na pamiątkę Jezusa praktykowali chrzest i eucharystię zwaną "łamaniem chleba". Z późnego judaizmu zostały zaczerpnięte takie wierzenia jak: istnienie aniołów czy życie wieczne.
Wyznawcy Jezusa praktykowali wspólnotę dóbr i nazywali siebie "świętymi". Następnie, w drugim ważnym ośrodku chrześcijaństwa, Antiochii w użycie weszło określenie chrześcijanie (z języka greckiego 'należący do Pomazańca (tj. do Jezusa Chrystusa)'. Większy konflikt w łonie wspólnoty nastąpił już ok 50 r. z powodu sporów, w jakim stopniu prawo mojżeszowe obowiązuje nowych adeptów wywodzących się spośród Greków, Rzymian i innych ludów pogańskich. Według Dziejów Apostolskich konflikt został rozwiązany poprzez dekret apostołów zwalniający chrześcijan pogańskiego pochodzenia z konieczności obrzezania i ograniczający nakazy do niejedzenia mięsa ofiarowanego bożkom oraz unikania spożywania krwi. Judeochrześcijanie, kierowani przez Jakuba "brata Pańskiego", utrzymali jednak zachowywanie żydowskiego Prawa; z tej tradycji wywodziły się późniejsze odłamy ebionitów i nazarejczyków którzy odcinali się od "ortodoksyjnego" pogańskiego chrześcijaństwa.
Innym kierunkiem przeciwstawnym zarówno judeochrześcijaństwu, jak i chrześcijaństwu pawłowemu był gnostycyzm, łączący elementy chrześcijańskie z praktykami pogańskimi i filozofią grecką. Różne sekty gnostyckie przyjmowały różne wersje nauki o wyzwoleniu duszy z ciała poprzez ezoteryczną wiedzę. W opozycji do gnostyków i judeochrześcijan kształtowały się struktury organizacyjne głównego nurtu chrześcijaństwa, który określono terminem - katolicki (powszechny). Kształtowały się też struktury władzy, które na samym początku nosiły wyraźny służebny charakter. Po śmierci apostołów gminy chrześcijańskie ustaliły zasadę jednoosobowego przywództwa biskupa. Na przełomie I/II wieku znane były trzy struktury władzy (usługiwania) w Kościele: biskup, prezbiter, diakon. Wzrastało znaczenie zboru rzymskiego, po męczeńskiej śmierci w stolicy apostołów Piotra i Pawła.
Z początkiem chrześcijaństwa wiąże się również nierozłącznie okres prześladowań. Początkowo miały one lokalny charakter i były często wynikiem sporów chrześcijan z władzami żydowskimi. Sytuację zmieniła działalność misyjna Kościoła prowadząca do rozpowszechnienia się chrześcijaństwa wśród pogan. Pierwszą falę prześladowań chrześcijan wiąże się z pożarem Rzymu w 64, o podpalenie którego cesarz Neron oskarżył chrześcijan. Trwały one aż do roku 311, kiedy częściowo przerwał je edykt tolerancyjny cesarza Galeriusza, a w pełni tak zwany edykt mediolański z 313, wydany przez współcesarzy Konstantyna i Licyniusza. Konstantyn postanowił pójść dalej i uczynić chrześcijaństwo składnikiem ideologii państwowej: na sztandary wojska i monety wprowadził monogramy Chrystusa, biskupom przyznał uprawnienia urzędników państwowych, budował kościoły chrześcijańskie, a w 321 ogłosił niedziele urzędowym dniem odpoczynku. Mariaż państwa z religią chrześcijańską przypieczętowała decyzja wyłączenia nieprawowiernych chrześcijan z edyktu tolerancyjnego. Odtąd protektorem wiary chrześcijańskiej był cesarz i władza państwowa.
Spis soborów powszechnych (według nauki Kościoła katolickiego i prawosławnego)
Spis pozostałych soborów powszechnych (według nauki Kościoła katolickiego)
Ponadto wyróżnia się trzy główne nurty chrześcijaństwa:
Katolicyzm
Prawosławie
Prostestantyzm
Symbol: Krzyż lub pierwotnie Ichthys (ryba)
Istota boska: Trójjedyny Bóg – Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty
Święta księga: Biblia
Podstawowe przykazania: Dekalog oraz Przykazanie Miłości
Wyznawcy: 2,1 mld
Historia
Chrześcijaństwo powstało w I połowie I wieku w rzymskiej prowincji Judei wśród wyznawców judaizmu, jako wynik działalności Jezusa z Nazaretu. W okresie silnych napięć politycznych i społecznych na terenie Palestyny pojawiło się wielu charyzmatycznych nauczycieli i proroków często uważanych przez swoich uczniów za oczekiwanego mesjasza (Józef Flawiusz naliczył ich ponad 10). Jezus również występował jako wędrowny kaznodzieja i podobnie jak pozostali skupiał wokół siebie uczniów i wyznawców (wśród których wyróżnił 12 apostołów). Według źródeł chrześcijańskich znał on Jana Chrzciciela. Jezus rozpoczął swą działalność publiczną około trzydziestego roku życia. Przez trzy lata głosił nauki między Galileą a Judeą, zyskując wśród ludu sławę mędrca i uzdrowiciela. Skazany na śmierć przez rzymskiego urzędnika - prokuratora (gubernatora) Judei Poncjusza Piłata umarł w Jerozolimie być może w 30 albo w 37 roku.Uczniowie przekonali się wówczas, że Jezus nie był mesjaszem w sensie żydowskim (to znaczy wyzwolicielem Żydów spod rzymskiej okupacji), lecz część z nich pod wpływem tajemniczego zniknięcia jego ciała i opisanego w Nowym Testamencie doświadczenia osobistego kontaktu z cudownie powstałym z martwych Jezusem poczęła oczekiwać jego ponownego przyjścia i obiecanego udziału w zbawieniu. Zmartwychwstanie było od początku centralną tezą wiary chrześcijańskiej i motywem działania pierwszych chrześcijan. Pierwsza wspólnota chrześcijańska uformowała się w Jerozolimie wokół apostołów, której przewodził Kefas, czyli święty Piotr. W 70 r. po upadku antyrzymskiego powstania i wypędzaniu Żydów z tego miasta wspólnota ta upadła. Pierwsi chrześcijanie wywodzący się z Żydów zachowywali przepisy Tory; między innymi obrzezanie. Ponadto na pamiątkę Jezusa praktykowali chrzest i eucharystię zwaną "łamaniem chleba". Z późnego judaizmu zostały zaczerpnięte takie wierzenia jak: istnienie aniołów czy życie wieczne.
Wyznawcy Jezusa praktykowali wspólnotę dóbr i nazywali siebie "świętymi". Następnie, w drugim ważnym ośrodku chrześcijaństwa, Antiochii w użycie weszło określenie chrześcijanie (z języka greckiego 'należący do Pomazańca (tj. do Jezusa Chrystusa)'. Większy konflikt w łonie wspólnoty nastąpił już ok 50 r. z powodu sporów, w jakim stopniu prawo mojżeszowe obowiązuje nowych adeptów wywodzących się spośród Greków, Rzymian i innych ludów pogańskich. Według Dziejów Apostolskich konflikt został rozwiązany poprzez dekret apostołów zwalniający chrześcijan pogańskiego pochodzenia z konieczności obrzezania i ograniczający nakazy do niejedzenia mięsa ofiarowanego bożkom oraz unikania spożywania krwi. Judeochrześcijanie, kierowani przez Jakuba "brata Pańskiego", utrzymali jednak zachowywanie żydowskiego Prawa; z tej tradycji wywodziły się późniejsze odłamy ebionitów i nazarejczyków którzy odcinali się od "ortodoksyjnego" pogańskiego chrześcijaństwa.Innym kierunkiem przeciwstawnym zarówno judeochrześcijaństwu, jak i chrześcijaństwu pawłowemu był gnostycyzm, łączący elementy chrześcijańskie z praktykami pogańskimi i filozofią grecką. Różne sekty gnostyckie przyjmowały różne wersje nauki o wyzwoleniu duszy z ciała poprzez ezoteryczną wiedzę. W opozycji do gnostyków i judeochrześcijan kształtowały się struktury organizacyjne głównego nurtu chrześcijaństwa, który określono terminem - katolicki (powszechny). Kształtowały się też struktury władzy, które na samym początku nosiły wyraźny służebny charakter. Po śmierci apostołów gminy chrześcijańskie ustaliły zasadę jednoosobowego przywództwa biskupa. Na przełomie I/II wieku znane były trzy struktury władzy (usługiwania) w Kościele: biskup, prezbiter, diakon. Wzrastało znaczenie zboru rzymskiego, po męczeńskiej śmierci w stolicy apostołów Piotra i Pawła.
Z początkiem chrześcijaństwa wiąże się również nierozłącznie okres prześladowań. Początkowo miały one lokalny charakter i były często wynikiem sporów chrześcijan z władzami żydowskimi. Sytuację zmieniła działalność misyjna Kościoła prowadząca do rozpowszechnienia się chrześcijaństwa wśród pogan. Pierwszą falę prześladowań chrześcijan wiąże się z pożarem Rzymu w 64, o podpalenie którego cesarz Neron oskarżył chrześcijan. Trwały one aż do roku 311, kiedy częściowo przerwał je edykt tolerancyjny cesarza Galeriusza, a w pełni tak zwany edykt mediolański z 313, wydany przez współcesarzy Konstantyna i Licyniusza. Konstantyn postanowił pójść dalej i uczynić chrześcijaństwo składnikiem ideologii państwowej: na sztandary wojska i monety wprowadził monogramy Chrystusa, biskupom przyznał uprawnienia urzędników państwowych, budował kościoły chrześcijańskie, a w 321 ogłosił niedziele urzędowym dniem odpoczynku. Mariaż państwa z religią chrześcijańską przypieczętowała decyzja wyłączenia nieprawowiernych chrześcijan z edyktu tolerancyjnego. Odtąd protektorem wiary chrześcijańskiej był cesarz i władza państwowa.
Spis soborów powszechnych (według nauki Kościoła katolickiego i prawosławnego)
- Sobór Nicejski I (325) - potępił arianizm, sformułował chrześcijańskie wyznanie wiary, uroczyście potwierdzono dogmat o Bóstwie Chrystusa.
- Sobór Konstantynopolitański I (381) - uzupełnił wyznanie wiary (zwane także nicejsko-konstantynopolitańskim) do postaci Credo (czyli wyznania wiary) nicejsko-konstantynopolitańskiego, odmawianego podczas Mszy św., potwierdzono wiarę w Ducha Świętego.
- Sobór Efeski (431) - potępił nestorianizm, uznał, że Dziewicy Maryi przysługuje tytuł Matki Bożej (łac. Theotokos). Ten i następne sobory nie są uznawane przez Kościół asyryjski.
- Sobór Chalcedoński (451) - odrzucił monofizytyzm, sformułował doktrynę o dwóch naturach Chrystusa: boskiej i ludzkiej. Ten sobór i następne nie są przyjmowane przez tzw. kościoły przedchalcedońskie (dawniej nazywane monofizyckimi).
- Sobór Konstantynopolitański II (553) - potwierdził doktryny i kanony poprzednich soborów, potępił nowe pisma heretyckie.
- Sobór Konstantynopolitański III (680-681) - potępił monoteletyzm.
- Sobór w Trullo (692) - był przedłużeniem poprzedniego soboru, znany również jako piąto-szósty (Quinisext/Penthekte). Zajął się gł. sprawami administracji i dyscypliny kościelnej - nie uczestniczyli w nim biskupi Zachodu i jego kanony nie są uznawane przez Kościół katolicki. Prawosławni traktują go jako część szóstego soboru powszechnego.
- Sobór Nicejski II (787) - potępił ikonoklazm i uznał za słuszny kult ikon.
Spis pozostałych soborów powszechnych (według nauki Kościoła katolickiego)
- Sobór Konstantynopolitański IV (869-870) - potępił Focjusza, uznając go za schizmatyka; potępienie to, odrzucone przez biskupów wschodnich, usankcjonowało podział chrześcijaństwa na katolicyzm i prawosławie. Sobór nieuznany przez prawosławie.
- Sobór w Sutri (1046) - potępił symonię, zdetronizował Grzegorza VI i obrał Klemensa II. Nie uznany za sobór powszechny.
- Sobór Laterański I (1123) - uregulował kwestie inwestytury.
- Sobór Laterański II (1139) - potępił nauki Arnolda z Brescii.
- Sobór Laterański III (1179 ) - zajmował się problemami moralnymi, potępił albigensów i waldensów
- Sobór Laterański IV (1215) - sformułował dogmat o przeistoczeniu, potępił naukę Joachima di Fiore, sformułował doktrynę o prymacie papieskim.
- Sobór Lyoński I (1245) - zdetronizował cesarza Fryderyka II, zarządził nową krucjatę przeciwko Saracenom.
- Sobór Lyoński II (1274) - wprowadził filioque do wyznania wiary, uregulował zasady wyboru papieża.
- Sobór w Vienne (1311-1312) - potępił błędy templariuszy, fraticelli, begardów i beginów.
- Sobór w Pizie (1409) - nieudana próba zakończenia Wielkiej Schizmy, nie uznana przez papieża za legalny sobór.
- Sobór w Konstancji (1414-1418) - początkowo nieformalny, stał się soborem z chwilą zwołania przez Papieża Grzegorza XII; zakończył Wielką Schizmę Zachodnią, wybierając papieżem Marcina V; potępił Johna Wycliffe'a i Jana Husa (w wyniku czego Hus został spalony na stosie).
- Sobór w Sienie (1423-1424) - zajmował się kwestiami reformy w Kościele, uznany później za heretycki i skreślony z listy soborów powszechnych.
- Sobór w Bazylei (1431-1439) - kontynuował kwestie reformy Kościoła i podjął temat unii z Grekami. Po uchwaleniu dogmatu o wyższości soboru nad papieżem, Eugeniusz IV ogłosił nieważność soboru. W odpowiedzi sobór wybrał na papieża Feliksa V.
- Sobór w Ferrarze (1438) - zwołany przez Eugeniusza IV po rozłamie na soborze w Bazylei. Zajął się problemem unii z prawosławiem. Na początku 1439 przeniesiony do Florencji.
- Sobór Florencki (1439-1445) - zatwierdził unie z Kościołem bizantyjskim oraz Apostolskim Kościołem Ormiańskim.
- Sobór Laterański V (1512-1517) - potępił koncyliaryzm
- Sobór Trydencki (1545-1563) - potępił Lutra i innych zwolenników reformacji; podjął dzieło odnowy Kościoła (kontrreformacja).
- Sobór Watykański I (1868-1870) - sobór przerwany wojną francusko-pruską; ogłosił dogmat o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności.
- Sobór Watykański II (1962-1965) - sobór mający na celu odświeżenie (aggiornamento) Kościoła katolickiego.
Ponadto wyróżnia się trzy główne nurty chrześcijaństwa:
Katolicyzm
Prawosławie
Prostestantyzm